علل نوسانات قیمت مس و آلومینیوم در بازار جهانی در سال 2014

  

در این مقاله، خلاصه مهم ترین علت های نوسانات قیمت دو فلز آلومینیوم و مس - به عنوان به ترتیب دومین و سومین فلزات صنعتی پرمصرف جهان- در بازار جهانی (به ویژه در بورس فلزات لندن LME) از ابتدای سال 2014 ارایه می شود. دو فلز مس و آلومینیوم در کنار فولاد که بیشترین مصرف جهانی را در بین فلزات دارد، مورد توجه ویژه سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) برای سرمایه گذاری و توسعه آتی می باشند. همین مهم موجب شده تا در گزارش حاضر، تمرکز بر بررسی علت های مؤثر بر بازار این دو فلز با هدف ایجاد درک بیشتر از ساز و کار این بازار قرار گیرد.چکیده

 دلیل توجه خاص ایمیدرو به این دو کالای اساسی، در مورد فلز مس، بهره مندی ایران از منابع فراوان این فلز به دلیل قرار گرفتن بر روی کمربند مس جهان و در اختیار داشتن رتبه نهم جهانی از نظر ذخایر معدنی آن می باشد. در رابطه با فلز انرژی‌بر اما پاک آلومینیوم نیز، ماهیت انرژی بر آن و سهم حدود 40 درصدی انرژی از قیمت تمام شده این فلز به ویژه در شرایطی که ایران دارای رتبه اول ذخایر گاز طبیعی جهان می باشد (در سال 2013 رتبه ایران از دوم در ذخایر گاز طبیعی جهان به اول ارتقا یافت)، علت مهم توجه ایمیدرو به این صنعت بوده است. گاز طبیعی در آینده در کنار زغال سنگ مهم ترین سوخت مورد استفاده برای تولید برق در جهان با رشدی فزاینده خواهد بود. از طرفی بر اساس پیش بینی های معتبر امروز، توسعه آتی تولید آلومینیوم جهان در مراکز انرژی مستقر می باشد و نه در مراکز معدنی دارای بوکسیت (بوکسیت سنگ معدنی آلومینیوم است که ابتدا در پالایشگاه یا refinery به پودر آلومینا تبدیل و سپس از این پودر در واحدهای ذوب یا smelter، فلز تولید می شود) چرا که بوکسیت در جهان فراوان و برای تولید اقتصادی حداقل 300 سال فلز آلومینیوم کافی است. هم چنین آلومینای تولیدی از بوکسیت امکان حمل و نقل دارد پس شرکت های آلومینیوم کم و بیش هزینه یکسانی را برای آلومینا می پردازند، در حالی که انرژی یا برق کالایی منطقه ای است و با سهم بالایی که در تولید شمش دارد می تواند هزینه های تولید آلومینیوم را رقابتی یا غیررقابتی نماید. بنابراین تلاش ایمیدرو استفاده حداکثری از این مزیت خدادای کشور برای ایجاد توسعه و تولید رشد اقتصادی بیشتر یا GDP از طریق افزایش ظرفیت تولید آلومینیوم است به طوری که بتوانیم هم چون دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس به جایگاهی شایسته در باشگاه تولیدکنندگان این فلز در دنیا دست یابیم.

روش انجام تحقیق حاضر شامل مطالعه منابع مختلف اطلاعاتی معتبر شامل اخبار اقتصادی و به ویژه آخرین رویدادهای صنعتی جهان مرتبط با دو فلز آلومینیوم و مس شامل تولیدات، سرمایه گذاری ها، طرح های توسعه، ادغام ها و غیره...، استخراج موارد مرتبط و تأثیرگذار بر قیمت این دو کالا و ‌بررسی میزان تأثیر هر کدام، اولویت بندی و سرانجام جمع بندی عوامل مثبت و منفی مؤثر بر بازار فلزات در بازه زمانی روزانه می باشد. مهم ترین منابع استفاده شده شامل اخبار منتشر شده در سایت های مختلف خبری مانند reuters.com، metalsnews.com، metalbulletin.com، copperinvesting.com، bloomberg.com، mining.com و چندین منبع دیگر بوده است.
در اینجا لازم است برای استفاده بهینه از مطالب ارایه شده در این گزارش چند توضیح کوتاه آورده شود:
1- یکی از علت های مهم تغییر قیمت فلزات، تغییرات نرخ ارزهای عمده مبادلاتی جهان مانند دلار و یورو است که در متن زیر در بسیاری از موارد به آن اشاره شده است. تأثیر این تغییرات این گونه است: از آنجا که عمده تبادلات فلزات پایه به ویژه در بورس لندن با واحد دلار انجام می شود، تضعیف دلار منجر به افزایش قدرت خرید مشتریان دارای دیگر واحدهای پولی مثلاً یورو (اتحادیه اروپا)، یوان (چین)،... شده، بدین معنی که صاحبان این ارزها مقدار بیشتری فلز که با دلار ارزان تر فروخته می شود را می توانند در بورس خریداری نمایند. حال هر چه به طور مثال یورو یا یوان تقویت شود (ارزش آن ها بیشتر شود)، قدرت خرید فلزات برای به ترتیب اروپا و چین به عنوان دو متقاضی بزرگ فلزات پایه بالا رفته و تقاضای فلزات بهبود می یابد. حال اگر دلار تقویت شود، توان خرید این کشورها کاهش می یابد چون فلزات برای آن ها گران تر تمام می شوند. از طرفی بهبود یا افت وضعیت اقتصادی هر کشور به ترتیب منجر به تقویت یا تضعیف واحد پولی آن نسبت به دیگر ارزها می شود و به طور مثال هم اکنون که اتحادیه اروپا با بحران مالی مواجه است، شاهد تضعیف شدید یورو در برابر دلار پس کاهش قدرت خرید اتحادیه و در نتیجه کاهش تقاضای فلزات می باشیم چرا که اروپا یکی از مصرف کنندگان عمده فلزات صنعتی به ویژه آلومینیوم و مس است. پس به طور خلاصه افزایش یا کاهش ارزش ارزهای جهانی به ویژه دلار و یورو از عوامل تأثیرگذار بر قیمت فلزات پایه بوده به طوری که قیمت فلزات پایه با تقویت یورو و تضعیف دلار افزایش و برعکس با تضعیف یورو و تقویت دلار کاهش می یابد.
2- آربیتراژ (arbitrage) به معنی اختلاف قیمت فروش فلزات در بورس لندن و بورس شانگهای بوده و هر چه بیشتر باشد یعنی قیمت فروش فلزات در چین بالاتر از قیمت فروش آن در بورس لندن LME می باشد و این منجر به افزایش واردات چین، ترغیب ذخیره سازی توسط این کشور و در نتیجه رشد تقاضا (اگرچه که این تقاضا ظاهری باشد نه واقعی) و در نهایت افزایش قیمت فلزات می شود.
3- دلیل اینکه در این گزارش تأثیر عوامل مرتبط با اقتصاد کلان (macroeconomics) از جمله رشد اقتصادی کشورهای دارای اقتصاد تأثیرگذار، شاخص های نشان دهنده رشد تولیدات صنعتی (PMI یا Purchase Managers Index یا شاخص مدیرانِ خرید)، آمار ساخت و ساز اقتصادهای بزرگ جهان،‌ ترازهای تجاری و ...، بیشتر با قیمت فلز مس سنجیده می شود تا آلومینیوم این است که مس نسبت به اقتصاد جهانی بسیار تأثیرپذیرتر از آلومینیوم بوده و حتی به گونه ای به عنوان شاخص اقتصاد امروز جهان شناخته می شود. آلومینیوم دارای ثبات قیمتی بالاتری از مس بوده و عمدتاً از اصول خاص حاکم بر بازار خود شامل عمدتاً عرضه و تقاضا تأثیر می پذیرد و همین امر نوعی حاشیه امن یا مزیت برای سرمایه گذاران صنعت آلومینیوم ایجاد نموده است. البته نباید تصور نمود که شاخص های اقتصادی جهان بر قیمت آلومینیوم هیچ اثری ندارند و همان طور که دیده ایم،‌ رکود جهانی سال 2007 و 2008 منجر به افت شدید قیمت تمامی فلزات پایه از جمله هر دو فلز مس وآلومینیوم شد، با این حال نوسانات مس با اقتصاد جهانی، شدیدتر است.
3- یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر قیمت فلزات طی سال های اخیر قرار داشتن بازار در وضعیت قیمت کاهشی یا backwardation و یا شرایط قیمت افزایشی یا Contango بوده است. اگر قیمت فروش نقدی کالایی (مثلا مس) نسبت به قیمت فروش آتی آن (مثلا فروش سه ماهه) بیشتر باشد، حرکت قیمت در بازار رو به کاهش است و به این شرایط قیمت کاهشی یا backwardation گفته می شود و این وضعیت به دلیل افزایش مقطعی شدید تقاضای فعلی برای آن کالای خاص و یا به دلیل کمبود موقت عرضه روی می دهد. بنابراین شرایط قیمت کاهشی بر قیمت های فلز یا کالای مورد بررسی، اثر مثبت دارد چرا که در این شرایط، تجار تمایل دارند تا حتی با پرداخت هزینه بالاتر از قیمت نرم بازار و به دلیل دریافت نشانه هایی مبنی بر احتمال بروز کمبود کوتاه مدت عرضه آن کالا یا افزایش تقاضا برای آن، فلز موجود در بورس را با هر قیمتی به دست آورند. برعکس این شرایط، وضعیتی است که طی آن قیمت فروش آتی فلز در بورس لندن نسبت به قیمت نقدی آن بالاتر باشد که به آن شرایط قیمت افزایشی یا Contango گفته شده و اغلب در پی بالا رفتن مقطعی موجودی کالا در بازار و عرضه آن و ایجاد مازاد موقتی به وجود می آید و شرایط قیمت افزایشی بر قیمت آن کالا اثر منفی دارد. 
3- قیمت های مس و آلومینیوم آورده شده در این گزارش بر اساس قیمت سه ماهه بورس فلزات لندن می باشد.

ژانویه:
3 ژانویه 2014- 
مس) عوامل منفی شامل تضعیف یورو، آمار نامناسب تولیدات صنعتی دسامبر چین، افت 11 درصدی سالیانه واردات یازده ماهه اول سال 2013 کاتد مسی چین از شیلی، رشد 20 درصدی تولید مس زامبیا (بزرگ ترین کشور تولیدکننده آفریقا) در 10 ماهه اول 2013 تا 808 هزار تن (هرگونه رشد تولید در شرایط رکود به زیان قیمت ها است) علی رغم عوامل مثبت شامل رشد بالای واردات مس چین از شیلی در نوامبر 2013 و افت موجودی های بورس لندن، قیمت مس را تا 7322 دلار کاهش داد.
آلومینیوم) عوامل منفی شامل تضعیف یورو، آمار نامناسب تولیدات صنعتی دسامبر چین و رشد موجودی های بورس لندن، علی رغم اعمال تعرفه های جدید بالاتر برق برای واحدهای ذوب آلومینیوم غیربهره ور چین و احتمال تعطیلی برخی واحدهای ذوب در پی آن، قیمت آلومینیوم را تا 1787 دلار کاهش داد.

مروری بر تاریخچه چاپ و چاپخانه در ایران

نیاز به اطلاعات یکی از ضروریات اساسی زندگی اجتماعی است و اھمیت مطبوعات، به ویژه روزنامه ھا، نشریات و جراید بر کسی پوشیده نیست. ازجمله عواملی که در روند تاریخ مطبوعات و جراید نقش تعیین کننده داشته، پیدایش فن چاپ و احداث چاپ خانه است. پیدایش صنعت چاپ در ایران، اگر ھم دارای پیشینه ی تاریخی بوده است، به طور مشخص در نتیجه ی شرایط حاکم بر ایران در قرن 19 م رو به رشد نھاده و با پدیده ی روزنامه نگاری به عنوان ضرورتی نوظھور مرتبط بوده است. پیدایش روزنامه نگاری و صنعت چاپ در ایران عصر قاجار، اگرچه به مانند ھرگونه اصلاحات دیگری، حرکتی از بالا و در خدمت منافع طبقه ی حاکم بود، اما نقش سازنده و ھدایت گری داشته و به خصوص در مواقع حساس، به روشنگری و تغذیه ی افکار عمومی کمک کرده است. روزنامه نگاری نخستین بار مورد اھتمام دانشجویانی قرار گرفت که با درایت عباس میرزا و وزیر باکفایت او، میرزا عیسی قائم مقام فراھانی، به اروپا اعزام شدند تا با آشنایی با تمدن مدرن، راھی برای برون رفت جامعه ی سنتی ایران از عقب ماندگی جست وجو کنند. این دانشجویان و در رأس آن ھا، میرزاصالح شیرازی، برای آشنایی با حرفه ی روزنامه نگاری و یا فراگرفتن صنعت چاپ اعزام نشده بودند و ھدف اصلی از اعزام آن ھا ضرورت ھای نظامی بود. میرزاصالح شیرازی، برحسب علاقه ی شخصی و البته ضرورتی که در این جھت احساس می کرد، این حرفه را فرا گرفت و در ھنگام برگشت با خرید ماشین چاپ در این طریق قدم برداشت . (١) البته در یک نگاه سنتی، ایرانیان در اعصار پیش از اسلام و دوران بعد از اسلام با لغات روزنامه و روزنامه نگاری آشنایی داشتند و شاید وسائل چاپ نوشته ھا و فرامین و سال نامه ھا و آئین نامه ھا را در اختیار داشته اند. اصل کلمه ی روزنامه از «روزنامک پھلوی» بوده و شعرا و بزرگانی ھمچون فردوسی، عنصری، ناصر خسرو، خاقانی و نظام الملک به این واژه اشاره کرده اند .(٢) در دوره ھای ایلخانان و صفویه نیز با بھره گیری از تجربیات دیگر ملل، تلاش ھایی در جھت استفاده از فنون چاپ و ایجاد چاپ خانه شد و گاه نیز، موفق بود. ھمین طور پیش از این که میرزاصالح شیرازی اولین اقدام مشخص را در این زمینه آغاز کند، برخی از ایرانیان عصر قاجار از طریق ھند تحت سلطه ی انگلیس، چاپ و چاپ خانه و روزنامه و روزنامه نگاری را می شناخته اند. میرزا عبداللطیف خان شوشتری در کتاب «تحفه العالم» به سال 1216 ھـ.ق فصل مبسوطی با عنوان «نوشتن کتب به قالب» درباره ی روزنامه نگاری در ھند نوشته است. ابوطالب محمد اصفھانی نیز در کتاب «مسیر طالبی» به سال 1219ھـ.ق مطالب زیادی در این خصوص آورده است. شخص قائم مقام و عباس میرزا نیز با این فنون دنیای جدید آشنا بوده و آن را می شناخته اند .(٣) به ھر ترتیب، با در نظر داشتن این مھم که روزنامه نگاری و صنعت چاپ به شکل رسمی و مشخص تر آن در عھد قاجارھا به وجود آمده و با اعزام دانشجویان به خارج و عملکرد شخصیت ھای مھمی ھم چون عباس میرزا و قائم مقام به صورت غیرمستقیم و افرادی ھم چون میرزاصالح شیرازی میرزا تقی خان امیرکبیر، علی قلی خان اعتضادالسلطنه، میرزا حسین خان سپھسالار و محمدحسن خان اعتمادالسلطنه به طور مستقیم مرتبط بوده است، به شرح مختصری پیرامون تاریخچه چاپ و چاپ خانه در ایران می پردازیم. چاپ و چاپخانه در ایران صنعت چاپ اول بار در چین زمان سلسله ی تانگ (قرون اول تا سوم ھجری) به طریقی ساده اختراع شد و در طی زمان رو به تکامل نھاد. در این طریق آن چه مھم است اختراع چاپ سربی توسط گوتنبرگ آلمانی در سال 1448م است. گوتنبرگ به تدریج، دستگاه چاپی اختراعی خود را تکمیل کرد و ماشین چاپ با حروف سربی قابل انتقال به راه انداخت. از این پس، صنعت چاپ به عنوان نقطه عطفی در تاریخ علمی و فرھنگی جھان، نقش مھمی در ارتقای وضعیت کمی و کیفی مطبوعات ایفا کرد. اھمیت صنعت چاپ اختراعی گوتنبرگ به حدی است که آن را به عنوان یکی از عوامل زمینه ساز رنسانس قلمداد می کنند. تاریخچه ی صنعت چاپ در ایران قرون جدید نیز با تحولات این صنعت در ممالک اروپایی مرتبط بوده و به گونه ای از دستاوردھای ملل اروپایی بھره برده است. با این حال برای آگاھی از پیدایش و چگونگی ایجاد چاپ خانه در ایران، در دو مبحث جداگانه ی چاپ خانه قبل از زمان قاجار و چاپ و چاپ خانه در دوره ی قاجار، تاریخچه ی موضوع را بررسی می کنیم. چاپ و چاپخانه قبل از دوره قاجار شاید بتوان دستگاه چاپی را که در زمان ایلخانان و به عھد حکومت «گیخاتو» (690-693) وارد ایران شد و در چاپ اسکناسِ موسوم به «چاو» از آن استفاده کردند، ھرچند ساده، اولین دستگاه چاپ در ایران به شمار آورد. این دستگاه بسیار ساده بود و بر اساس پِِرس و حکاکی روی چرم استوار بود .(۴) به ظن برخی، لغات «چاپ» و «چاپ خانه» از ھمین دوره وارد زبان فارسی شده و اصل آن از «چاو» و «چاوخانه» گرفته شده است. البته مرحوم دھخدا لغت چاپ را از ریشه «چھاپ» یا «چھاپه» سانسکریت می داند. با این حال به نظر می رسد که اولین چاپ خانه با ھدف استفاده در امور نوشتاری، در دوره ی صفویه در ایران دایر شده است. آنژ دوسن ژوزف کشیشی از فرقه «کارملی» از مردم «تولوز» که در سال 1071ھـ.ق/1660م به ایران آمده و چند کتاب در مورد ایران نوشته است در کتابی که در لغت فارسی به فرانسه و ایتالیاییو لاتینی نوشته از کلماتی چون، باسمه کردن (کلمه ای ترکی به معنای چاپ)، قالب زدن، طبع نمودن، منطبع گردانیدن، باسمه خانه و باسمه چی نام برده که می تواند از وجود چاپ خانه در ایران حکایت کند. دو سن ژوزف می نویسد: «حضرات پادریان کارملی میدان میر، بصمه خانه عربی و فارسی در عبادت خانه ی خودشان در اصفھان برپا کرده بودند و ھنوز دارند، ارامنه نیز در جلفا بصمه ارمنی دارند .»(۵) از آن جاکه کارملی ھای موسوم به اصلاح شده در سال 1016ھـ.ق/1607 م به ایران آمده اند، تاریخ ایجاد مطبعه بعد از آن تاریخ است. ھدف کارملی ھا از احداث چاپ خانه چاپ اوراق ادعیه و اذکار مسیحی بوده است(۶) ارامنه نیز در حدود سال 1043 ھـ.ق دستگاه چاپی با حروف ارمنی در نمازخانه ی خود به کار گرفتند و به ایجاد چاپ خانه مبادرت کردند. سی سال بعد از انتقال ارامنه از جلفا به اصفھان توسط شاه عباس در سال 1013 ھـ.ق یک ارمنی موسوم به یعقوب ژان در سال 1051ھـ.ق/1640م یک دستگاه چاپ از اروپا وارد کرد که به خاطر مشکلاتی از قبیل کم رنگی، سفید شدن خطوط با گذشت ایام، عدم توانایی در ساختن مرکب مناسب، علاقه ی عمومی به تألیفات دست نویس، به خصوص تألیف انجیل و مھم تر بیکار شدن عده ی زیادی که به کار استنساخ متون مشغول بودند، از رونق افتاد. البته چنان که ذکر شد، قبل از چاپ خانه یعقوب ژان، ارامنه دارای چاپ خانه بودند و کتاب ھایی نظیر «حیات اجداد روحانی» (که حروف مطبعه ی آن به ھمت خاچاطور خلیفه ی ارامنه ساخته شده بود و الآن نیز نسخه ای از آن در کلیسای ارامنه موجود است) به چاپ رسیده بود . (٧)ھرچند که این چاپ خانه در خارج از جامعه ی مسیحی اصفھان مورد استفاده قرار نگرفت و با استقبال عمومی مواجه نشد؛ اما از علاقه ی ایرانیان به داشتن چاپ خانه حکایت می کند. سخنان شاردن نیز این مطلب را تأیید می کند. شاردن می نویسد: «ایرانیان صد دفعه تا حال خواسته اند مطبعه داشته باشند، فواید و منافع آن را می دانند و ضرورت و سھولت آن را می سنجند؛ لیکن تا حال کامیاب نشده اند، برادر وزیر اعظم که آدم خیلی عالم و مقربی است در سنه 1087 ھـ.ق از من خواست تا عمله از فرنگ بیارم که این کار را به ایرانیان بیاموزد و کتب عربی و فارسی که من به او دادم به شاه نشان داد و اجازه گرفته بود، ولی وقتی پای پول به میان آمد ھمه چیز به ھم خورد .»(٨) از آن پس تا زمان قاجار شواھدی در خصوص ایجاد چاپ خانه در ایران وجود ندارد. چنان که آمد ایجاد چاپ خانه در زمان قاجار معلول تحولاتی بود که در نتیجه ی برخورد با دول استعماری اروپایی روی داد. ھرچند در مورد ایجاد اولین چاپ خانه و بانی آن در این زمان اختلاف نظر است؛ اما به ھر حال باید آن را نتیجه حس نوخواھی ھمان معدود افراد آگاھی دانست که راه ایجاد و توسعه ی مبانی تمدنی جدید را پی ریختند. چاپ و چاپ خانه در دوره قاجار نخستین چاپ خانه ای که وجود آن در دوره ی قاجار مسلم است، چاپ خانه ای است که در سال 1233ھـ.ق یا سال قبل از آن توسط آقا زین العابدین تبریزی ایجاد شد. آقا زین العابدین به دستور عباس میرزا به روسیه رفته و آشنایی با چاپ و چاپ خانه را در آن جا فرا گرفته بود و با خرید ماشین چاپ به ایران برگشت و با تأسیس چاپخانه شروع به فعالیت کرد. این چاپ خانه با حروفُسربی کار می کرد و پس از مدتی کتابی موسوم به «فتح نامه» از آن بیرون آمد. فتح نامه به عنوان نخستین کتابی که در ایران چاپ شد، به وسیله ی «میرزا ابوالقاسم قائم مقام» تألیف شده بود. این کتاب به زبان عربی بود و موضوع آن به جنگ ھای ایران و روس مربوط می شد و حوادث را تازمان انعقاد عھدنامه ی گلستان(1813م/1228ھـ.ق) دربرمی گرفت. البته باید خاطرنشان کرد که مرحوم تربیت در مجله ی تعلیم و تربیت اولین کتاب چاپ شده در ایران را «جھادیه» میرزا عیسی قائم مقام بزرگ می داند .(٩) زینکر «Zinker» یکی از کتاب شناسان اروپایی نیز در تألیف خود موسوم به «کتاب شناسی شرقی» از کتابی انگلیسی با عنوان «ملاحظات درخصوص خواجه حافظ شیرازی» تألیف اگوست، ای. ھربن نام می برد که در فوریه 1806م/1220-21ھـ.ق در شیراز به طبع رسیده است. اگر این موضوع صحیح باشد، چاپ خانه در شیراز قبل از تبریز و تھران احداث شده است . (١٠) چاپ خانه ی بعدی در ایران ھمان است که توسط میرزاصالح شیرازی احداث شد. میرزاصالح پس از فراغت از تحصیل و به ھنگام مراجعت به ایران، یک دستگاه چاپ خرید و با خود به ایران آورد. میرزاصالح که فردی اندیشمند و دارای ذکاوت بود و با بھره گیری از ھمین ھوش و قریحه ی ذاتی، به دربار قائم مقام راه یافته و با حمایت او به خارج اعزام شده بود، در زمان تحصیل در لندن، در رشته ھای تاریخ و جغرافیا، زبان ھای انگلیسی و فرانسه و لاتین و صنایعی ھم چون شیشه سازی، مرکب سازی و تھیه ی حروف مقطعه خبره شد و بنابر علاقه ی شخصی، با چاپ و چاپ خانه نیز آشنا شد. خرید دستگاه چاپ نیز به خاطر علاقه ی شخصی و حس مردم دوستی او بود. از آن جا که میرزاصالح به دنبال این بود که علاوه بر معلومات، چیزی که به درد مردم بخورد با خود بیاورد، به فراگرفتن این فن پرداخت و در آن خبره شد. در ھنگام بازگشت، با ھر سختی که بود یک دستگاه چاپ سربی خرید تا پس از رسیدن به ایران آن را به ھم وطنان عرضه کند .(١١) چاپ خانه ی میرزاصالح در سال 1234ھـ.ق یک سال بعد از راه اندازی چاپ خانه ای که زین العابدین از روسیه آورده بود، راه اندازی شد. گرچه میرزاصالح از اقدام زین العابدین خبر نداشت، اما چون خود این فن را فراگرفته بود و به کار خود علاقه داشت، آن را در تبریز به راه انداخت، اما به خاطر مشغله ھای دیگر، تصدی آن را به میرزاعلی نامی سپرد .(١٢) در سال 1238 ھـ.ق میرزاجعفر نامی، که توسط عباس میرزا برای یادگیری این فن به مسکو فرستاده شده بود، نیز یک دستگاه چاپ سربی را وارد تبریز کرد. در ھمین چاپ خانه بود که در سال 1240ھـ.ق یک باب گلستان سعدی به چاپ رسید. ھمین چاپ خانه است که در کتاب «چاپخانه در خارج از فرنگستان» به عنوان اولین چاپ خانه ی ایرانی از آن یاد شده است. این در حالی است که قبل از آن دو چاپ خانه ی دیگر نیز تأسیس شده بود. شاید بتوان گفت که این میرزاجعفر ھمان میرزاجعفر مھندس بود که ھمراه میرزاصالح در لندن تحصیل کرده بود. در این صورت، می توان گفت که وی نیز با صنعت چاپ آشنا بوده و شاید نیز در ساختن چاپ خانه به میرزاصالح کمک کرده است. از این جھت می توان گفت که مراد از تأسیس اولین چاپ خانه ی مذکور در کتاب «چاپخانه در خارج از فرنگستان» ھمان چاپ خانه ی میرزاصالح بوده است . (١٣) به غیر از چاپ خانه ھای فوق الذکر ژنرال سمینوی روسی ھم که در ادسا به کار چاپ مشغول بود، ھنگامی که در سال1241ھـ.ق به ایران آمد؛ دستگاه چاپی را با خود آورد. لیکن معلوم نیست که چاپ خانه ی احداثی او چه قدر و چگونه کار کرده است .

چاپ خانه در تھران و سایر شھرستان ھا

چاپ خانه ھایی که تا سال 1240 ھـ.ق در ایران احداث شده بودند، عمدتاً در تبریز بودند و حتی پایتخت حکومت قاجاری نیز از این فناوری محروم بود. در سال 1240 ھـ.ق فتحعلی شاه میرزا زین العابدین را به تھران احضار کرد تا با احداث در تھران به کار طبع و نشر بپردازد. میرزا زین العابدین چاپ خانه ای ایجاد کرد و با برخورداری از حمایت منوچھرخان معتمدالدوله، که یکی از بزرگان دربار بود، کتب فراوانی را که اغلب ھم دینی و مذھبی بودند، به چاپ رساند. ارتباط نزدیک زین العابدین با منوچھرخان معتمدالدوله که او را در راه اندازی چاپ خانه کمک کرده بود، موجب شد که محصولات این اولین چاپ خانه ی تھران با عنوان چاپ معتمدی معروف شود. زین العابدین در تھران شاگردانی تربیت کرد که زیر دست او فن چاپ را یاد گرفتند. از جمله آن ھا میرزا باقر نامی بود که بعدھا نسخه ی «ناسخ التواریخ» سپھر را چاپ کرد. در سال 1245ھـ.ق فتحعلی شاه دستور داد که چاپ خانه ی سنگی بزرگی را که توسط میرزا اسدالله نامی در تبریز احداث شده بود، با تمامی کارکنان آن به تھران بیاورند و در پایتخت به فعالیت بپردازند. این میرزا اسدالله کسی بود که با حمایت میرزاصالح شیرازی به روسیه اعزام شده بود و با فراگرفتن فن چاپ و خرید یک دستگاه چاپ در سال1240ھـ.ق به ایران بازگشته و چاپ خانه احداث کرده بود. این چاپ خانه که با چاپ ھای سربی متفاوت بود، نخستین بار در ایران احداث می شد. به غیر از تبریز، که نخستین بار صنعت چاپ در آن جا رواج یافت، درخصوص سھم دیگر شھرھا در راه اندازی این صنعت می توان از اصفھان و شیراز یاد کرد. احداث چاپ سربی در اصفھان به سال1244 ھـ.ق انجام شد و کتاب «رساله ی حسینی» تألیف میرزا ابراھیم استرآبادی از آن بیرون آمد. چاپ سنگی نیز به سال1260ھـ.ق در اصفھان احداث شد. در شیراز اولین بار چاپ سنگی را در سال 1254ھـ.ق احداث کردند، ولی غیر از یک جلد قرآن مجید کتاب دیگری در آن به چاپ نرسید. ارومیه در سال1256ھـ.ق توسط مبلّغین مسیحی امریکایی دارای چاپ خانه شد و بعد از آن به ترتیب در شھرھای بوشھر، مشھد، انزلی، رشت، اردبیل، ھمدان، خوی، یزد، قزوین، کرمانشاه، کرمان، گروس، کاشان، اھواز، زنجان و بالاخره ساری چاپ خانه ایجاد کردند. (١۵) چاپ سنگی در ابتدا تمام دستگاه ھای چاپ که به ایران آورده شدند چاپ حروفی (سربی) بودند؛ اما این نوع چاپ دارای اشکالاتی بود که راه را برای پیدایش چاپ سنگی ھموار کرد. چاپ ھای سربی دارای کیفیت خوبی نبودند و با اغلاط املایی و مشکلاتی ھم چون کم رنگی و پاک شدن خطوط مواجه بودند. این نقیصه ھا وقتی که در کنار نوشته ھای دست نویس با خط نستعلیق و دیگر خطوط دارای کیفیت عالی قرار می گرفت، بیشتر خود را نشان می داد و آشکار بود که مردم به متون دست نویس بیشتر بھا می دھند. از طرف دیگر، احساس مذھبی نیز که چاپ خانه را پدیده ای خارجی می نگریست که به دست کافران ساخته شده، مزید بر مشکلات بود. توجه به چاپ سنگی و سعی در احداث چاپ خانه ھایی از این دست، که دارای نواقص کمتری بود به ھمین دلایل مورد نظر قرار گرفت. اعزام «میرزا اسدالله» (از اھالی فارس و از دوستان میرزاصالح شیرازی) به روسیه در جھت فراگیری چاپ سنگی نیز در نتیجه ی ھمین ملاحظات بود. چنان که آمد، میرزا اسدالله یک چاپ خانه ی سنگی بزرگ به تبریز آورد و با یاری میرزارضا نامی آن را به راه انداخت. ھم چنان که ذکر شد، فتحعلی شاه این مطبع سنگی و اجزاء و عّمال آن را در سال 1245ھـ.ق به تھران فراخواند و در پایتخت مشغول به کار شدند. اولین کتابی که در این چاپ خانه ی سنگی تھران به چاپ رسید، «دیوان نشاط» اثر میرزا عبدالوھاب معتمدالدوله متخلص به نشاط بود. در سال 1259ھـ.ق عبدالعلی نامی اسباب چاپ سنگی را به تھران آورد و با احداث چاپ خانه شروع به کار کرد. در این چاپ خانه ی جدید، کتاب «تاریخ معجم فی آثار الملوک العجم» از میرزا عبدالله بن فضل الله به چاپ رسید. پس از آن تاریخ پطر کبیر را به چاپ رساندند. عبدالعلی آقا پس از چندی تصدی چاپ خانه را به میرزاباقر سابق الذکر واگذاشت. در شھرستان ھایی که از آن ھا یاد شد، نیز اغلب چاپ سنگی را راه اندازی کردند. روزنامه ھایی که از نیمه ی دوم قرن سیزدھم ھجری قمری در ایران به چاپ رسیدند، نیز ھمگی چاپ سنگی بودند. بدین ترتیب، با این که نخست چاپ سربی به ایران وارد شد، به علت مشکلات خاص خود، به سرعت جای خود را به چاپ سنگی داد. ناصرالدین شاه در سال1290ھـ.ق در سفرش به فرنگ، در عثمانی چاپی سربی به قیمت پانصد لیره ی عثمانی خرید و به ایران فرستاد اما آن ھم پس از دو سالی متروک شد. این چاپ خانه بعدھا توسط بارون نرمان به دستور میرزا حسین خان سپھسالار جھت چاپ روزنامه «وطن» یا «پاتری» تعمیر شد؛ اما چون روزنامه پس از یک شماره توقیف شد، چاپ خانه نیز بار دیگر متروک ماند. چاپ خانه ی سربی دیگری را در سال1296 قمری در تھران دایر کردند که آن نیز پس از مدتی تعطیل شد. آخرین بار ھم در سال1314ھـ.ق چاپ سربی را در تھران تأسیس کردند که تاکنون به فعالیت خود ادامه می دھد. چاپ مصوّر پیدایش چاپ تصویری در ایران به زمان محمد شاه برمی گردد. نخستین کتاب شناخته شده ای که چاپ مصور شد، کتاب «لیلی و مجنون» مکتبی بود که در سال1259ھـ.ق به چاپ رسیده است. در چھار صفحه از این کتاب چھار تصویر وجود دارد که با مرکب چاپ ترسیم و به معمول زمان با دست آن ھا را رنگ کرده اند. پس از آن در سال1264قمری «دیوان فضولی بغدادی» را با بیست تصویر به چاپ رساندند. بعد از آن کتاب «روضه المجاھدین» با ھشت تصویر چاپ شد. از اول محرم سال 1300ھجری قمری که اولین شماره ی روزنامه ی «شرف» منتشر شد تا سال 1309ھـ.ق ھشتاد و ھفت شماره ی آن دارای تصاویر بود. روزنامه ی «شرافت» ھم که از صفر 1314 ھـ.ق به چاپ می رسید مصور بود. روزنامه ی وقایع اتفاقیه به عنوان اولین روزنامه ی دولتی و دومین روزنامه ی ایرانی نیز از شماره 470 (مورخ پنج شنبه 21 محرم 1277) به بعد، مصور است و در مدت چھار سال 88 شماره آن را مصور چاپ کرده اند. از آن پس، بھره گیری از چاپ مصور به تدریج در روزنامه ھای دیگر نیز معمول شد. اولین فرد ایرانی که چاپ تصویری را فرا گرفت، آقا میرزا عبداللطیف نقاش باشی اصفھانی بود. میرزا عبداللطیف از طرف امنای دولت به فرنگ فرستاده شده و در آن جا چاپ تصویری آموخته بود. وی از ھوشمندان عصر خود بود و افراد دیگری از جمله آقا میرزا ابوتراب نقاش مخصوص وزارت انطباعات چاپ مصور را از او فراگرفته اند . (١۶)در نظر داشته باشیم که میان چاپ سنگی مصور و چاپ سربی مصور تفاوت بود. چاپ سنگی مصور ھمانند چاپ معمولی بود و تنھا تفاوت آن به مھارت نقاش در ترکیب مرکب چاپ برمی گشت که مرکب آن را از مرکب معمولی غلیظ تر می ساخت، اما چاپ سربی مصور منوط به گراورسازی بود و ھم زمان با پیدایش چاپ مصور در ایران، در اروپا با استفاده از تیزاب مطالب را روی چوب می کندند و از روی مدل حاصله به چاپ می رساندند.

نتیجه گیری صنعت چاپ در شکل جدید خود به عنوان فرایندی که زمینه ترویج اندیشه ھا و تبادل و تکامل افکار را فراھم کرده است، بسیار دیر به ایران وارد شد. اگر اختراع ماشین چاپ توسط گوتنبرگ در نیمه ی قرن پانزدھم میلادی را نقطه عطف تاریخ این صنعت به شمار آوریم، ورود آن به ایران با یک فاصله چھار قرنی انجام شد. با این حال، اھتمام به این مقوله در آغاز رویارویی جامعه ی سنتی ایران با دنیای مدرن حائز اھمیت فراوان است. طبیعی است که خرید و انتقال ماشین ھای چاپ سربی و سنگی در اشکال قدیمی و احداث آن با مشّقات فراوانی ھمراه بوده و عزم راسخی را طلب می کرده است. پرداختن به این مھم به عنوان یکی از مسائلی که به سرعت ذھن اولین دانشجویان اعزامی به خارج را به خود معطوف کرده است، حاکی از ذھن پویای ایرانی در درک عقب ماندگی جامعه ی خویش و لزوم فراگیری دانش و فنون جدید برای فائق آمدن بر مشکلات موجود بوده است. با این حال، شرایط حاکم بر ایران و به خصوص استحاله ی ساخت سیاسی در این ایام، مانع از تحول لازم در این زمینه شده و چاپ و چاپ خانه و رکن متناظر با آن (روزنامه نگاری) را نیز مصادره به مطلوب کرده و در خدمت منافع حاکم درآورده است. با این وجود، از ھمان آغاز نقش مھمی ایفا کرده و به خصوص در رواج روزنامه نگاری در ایران عصر قاجار، پدیده ای که آن را به عنوان رکن چھارم مشروطه قلمداد می کنند، مؤثر واقع شده است.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منابع - آرین پور، یحیی، از صبا تا نیما، ج1، چ5، تھران: بی نا، 1355. - تاورنیه، سفرنامه، ترجمه ی ابوتراب نوری، چ3، تھران،کتاب خانه ی سنایی، 1363. - دھخدا، علی اکبر، لغت نامه، زیر نظر محمد معین و سید جعفر شھیدی، تھران، انتشارات دانشگاه تھران،1377، ماده چاپ. - شاردن، سیاحت نامه، ترجمه ی محمد عباسی، ج4، چ1، تھران، امیر کبیر، 1349. - شوشتری، عبداللطیف، تحفه العالم، تصحیح محمد موحد، چ1، تھران، چاپ گلشن، 1363. - صفی نیا، «تاریخ روزنامه نگاری در ایران»، مجله یادگار، س2، ش2. - صلح جو، جھانگیر، تاریخ مطبوعات ایران و جھان، چ1، تھران، امیرکبیر، 1348. - گلبن، محمد، «لغت روزنامه و نخستین روزنامه ھای چاپی در ایران» مجله بررسی ھای تاریخی، ش5، س5. - محبوبی اردکانی، حسین، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، ج1، چ1، تھران، انجمن دانشجویان دانشگاه تھران، .1354 - میرزاصالح شیرازی، مجموعه سفرنامه ھای میرزا صالح شیرازی، به اھتمام غلامحسین میرزاصالح، تھران، نشر تاریخ ایران، 1364.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پی نوشت ١- آرین پور، یحیی؛ از صبا تا نیما؛ تھران: بی نا، 1355، ج 1، ص5؛ تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، ج1، ص؛ آشنایی با تمدن غربی و پیشروان ترقی جدید، ص4. ٢- لغت روزنامه و نخستین روزنامه چاپ فارسی، صص2-6. ٣- تحفه العالم، ص188؛ آشنایی ایرانیان با روزنامه قبل از میرزا صالح، نقل از: مقدمه کتاب سفرنامه میرزا صالح شیرازی، ص14. ۴- تاریخ وصاف، ص 271-75؛ تاریخ مطبوعات ایران و جھان، ص40. ۵- تاریخ مؤسسات جدید تمدنی در ایران، ج1، ص209، به نقل از شماره 11، سال سوم مجله تعلیم و تربیت. ۶- لغت نامه دھخدا، ماده چاپ، تاریخ چاپ در ایران. ٧- سفرنامه ی تاورنیه، ترجمه ی ابوتراب نوری، چ2، ص597. ٨- سیاحتنامه ی شاردن، ترجمه ی محمد عباسی، ج4، چ1، ص1336. ٩- تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، ج1، ص211-13. ١٠- ھمان، ص212. ١١- سفرنامه ی میرزاصالح شیرازی، ص353. ١٢- تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، ص212-15. ١٣- از صبا تا نیما، ج1، چ5، ص131. ١۴- مجله یادگار،س5، شماره1و 2، ص22. ١۵- تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، ص214-18. ١۶- روزنامه ی اطلاعات، شماره 23 ،576 جمادی الثانی 1300

. دکتر سید ابوالفضل رضوی منبع: کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 125،مھر 1387

قیمت چاپ ، مجتمع چاپ ، چاپخانه ، چاپ ، چاپ افست ، بسته بندی ، چاپ مجله 

تأثیر تغییر طراحی سایت و CMS بر سئو SEO

در این مقاله، سعی دارم مطلبی رو بنویسم که مطمئن هستم کمتر جایی اون رو مطالعه کردید. سوالی که تا به حال خیلی از گردانندگان سایت‌ها با اون برخورد کردند. تأثیر تغییر قالب و طراحی سایت بر روی نتایج جستجو چیست؟ بله، سوالی مهم و حیاتی برای همه وبمسترها.

برای پاسخ به این سوال، ابتدا نوع تغییر رو باید بررسی کرد. به طور کلی دو نوع تغییر اساسی ممکن است هنگام تغییر تم و یا ظاهر سایت رخ دهد.

• فقط ظاهر تغییر می‌کند و هیچ تغییری در لینک‌ها و فایل‌های سایت رخ نمی‌دهد.
• همه چیز سایت تغییر می‌کند. ظاهر، آدرس تمامی فایل‌ها و آدرس تمامی صفحات و URLها

پس تا آلان انواع تغییرات رو فهمیدیم. همه شما مطمئناً آگاه هستید که تغییر نوع اول، نتایج جستجو رو دچار تغییر زیادی نمی کنه و بسته به رعایت استانداردهای سئو (SEO) نتایج ممکنه تغییراتی داشته باشه. در کل، رتبه بندی بر می گرده به تمام مقالات سئویی که در سایت ما و یا هزاران مقالات تکراری و غیر تکراری که در اینترنت مطالعه کردید.

اما برگردیم به بحث و مورد دوم که مورد اصلی ما هست رو بررسی کنیم. شرایطی رو تعریف می‌کنیم که قبلاً سایت داشتیم که توی 100 نتیجه صفحه اول بوده و الآن لینک تمامی اون 100 صفحه و حتی بیشتر از اون عوض شده و این به خاطر طراحی سایت جدید و یا تغییر CMS رخ داده.

اخیراً شرکت ما با چنین پروژه‌هایی روبرو شد و توانست بدون تغییرات خاصی در نتایج و حتی در مواردی با بهبود در نتایج و در همه موارد با تغییر لینک قدیم به جدید، سئو سایت رو ارتقا بده. در اینجا می‌خواهم نتیجه این مطالعات را برای استفاده سایر برنامه نویسان و علاقه مندان قرار دهم.

یکی از مشتریان، بدون در نظر گرفتن نکات موجود در این مقاله، CMS مورد استفاده خودش رو تغییر داده بود و به دنبال اون تمامی لینک‌ها تغییر پیدا کرده بود. نتایج گوگل بعد از گذشت سه روز به صورت نمودار زیر تغییر یافته  بود.

یک افت شدید در نتایج جستجوگر گوگل، کاهش بازدیدکنندگان، کاهش فروش و سود. یکی دیگر از مشتریان، ورودی گوگل خودش رو به صورت زیر اعلام کرد.

به طور عجیبی در دو بازه زمانی، دو افت شدید در نتایج رخ داده بود. اتفاقی که پس از این می‌افتد چیست؟ بسته به پاسخ دهی سایت به گوگل و سابقه سایت، نتایج با سرعت آرامی رفته رفته بر می‌گردند. اما این عمل ممکن است ماه‌ها زمان نیاز داشته باشد و حتی به رتبه اولیه هم نرسد. اما راه حل چیست؟

راه حل:

راه حل این مسئله در Redirect 301 به وسیله فایل .htaccess نهفته شده است. اون دسته از دوستانی که در مورد نحوه‌های انتقال اطلاعات کافی ندارند بدونند که انواع مختلفی از انتقال مسیر وجود دارد مانند دائمی و موقت. Redirect 301 و یا Permanent Redirect نوعی انتقال از یک URL به URL دیگر است، به نحوی که به انتقال شونده فهمانده شود که URL قدیم برای همیشه به URL جدید منتقل شده است. انواع گوناگونی از ریدایرکت و یا تغییر مسیر وجود دارد که من آلان نمی‌خواهم همه اونا رو باز کنم. وقتی گوگل به لینک قدیمی شما که به وسیله تغییر مسیر 301 به لینکی دیگر منتقل می‌شود (که در پایین به شما توضیح خواهم داد چگونه) برخورد می‌کند. علاوه بر اینکه کاربر به لینک جدید منتقل می‌شود، گوگل می‌فهمد که این لینک، به لینکی دیگر تبدیل شده که احتمالاً تغییراتی هم توی محتوای اون ایجاد شده (مثلاً طراحی سایتعوض شده یا مطالب بهبود پیدا کرده). پس گوگل از شما هم بسیار تشکر خواهد کرد که آدرس جدید رو بهش دادین و حتی ممکنه رتبه اون رو هم به بالاتر انتقال بده.

روی بد سکه اینه که برای تمامی لینک‌های سایتتون، باید یک خط کد ریدایرکت رو توی فایل .htaccess بنویسید که ممکنه روزها از شما زمان ببره. اما بالاخره هر کاری نتیجه‌ای داره و سایت شما نجات پیدا می کنه. اگر با برنامه نویسی آشنایی دارید، در صورت وجود الگوهای مشخص بین آدرس‌های قدیمی و جدید، می تونید به وسیله حلقه، در طی چند ثانیه، خروجی متنی از الگو بگیرید و همه اطلاعات رو به فایل .htaccess اضافه کنید.

اما…

نحوه ایجاد Redirect 301 برای فایل و فولدر فرق می کنه که در زیر می تونید ببینید.

RewriteEngine on
Redirect 301 /oldpage.html http://www.yoursite.com/newpage.html
Redirect 301 /oldpage2.html http://www.yoursite.com/folder/

ابزارهایی هم دوستان خارجی زحمت کشیدند و طراحی کردند که می تونید به وسیله اونا کدها رو با چند تا کلیک بدست بیارید و بهونه ها رو برای انجام کار به حداقل برسونید. در آخر هم اضافه کنم که برای بدست آوردن تمامی لینک‌های یک سایت (که حتماً براتون سوال پیش اومد که از کجا باید بدست آورد) رو با واردکردن عبارت site:www.example.com در گوگل بدست بیارید.

منبع : طراحی سایت ، طراحی وب سایت ، طراحی لوگو ، طراحی کاتالوگ ، ساخت لوگو ، سفارش طراحی لوگو ، طراحی آرم ، طراحی ارم

خطر پرتو دکل‌های فشار قوی برق

 قوی‌ترین میدان‌های الکترومغناطیسی در دنیا به خطوط فشارقوی برق مربوط می‌شود به همین دلیل برای این تاسیسات و تجهیزات (پست‌ها و دکل‌های فشارقوی) قوانین خاص و حدود لازم تحت عنوان فاصله‌ها و حریم‌های بهداشتی تعریف شده است.

اما بنابر مشاهدات خبرنگاران همشهری در بسیاری از شهرهای ایران به دلایل مختلف این دکل‌ها در نزدیکی محیط زندگی شهروندان قرار گرفته‌اند. حال یا مردم در مناطق ممنوع ساخت‌وساز کرده‌اند و به این دکل‌ها نزدیک شده‌اند یا برعکس. اما به هر حال این دکل‌ها می‌توانند برای افراد مضر باشند. علاوه بر آن بسیاری از وسایل و تجهیزات الکترونیک و برقی مورد استفاده در محیط‌های زندگی مردم دارای پرتوهای مضر هستند. شاید به همین دلیل است که متخصصان پرتوشناسی، آشپزخانه را آلوده‌ترین محیط پرتوزا در هر خانه می‌دانند. در گفت‌وگو بامهندس علی گورانی کارشناس بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به این موارد پرداخته‌ایم.

بدن ما در معرض چه نوع پرتوهایی است؟

پرتوها از بدو تولد با ما بوده‌اند و انسان به‌طور مداوم در معرض پرتو‌گیری است. عمده پرتوگیری بدن یعنی حدود 80تا 85درصد از منابع طبیعی است و حدود 15تا 20درصد مربوط به تاسیسات و ابزار ساخت انسان می‌شود. اصولا پرتوها به دو نوع یونیزان و غیریونیزان طبقه‌بندی می‌شوند، پرتوهای یونیزان دارای انرژی زیادی هستند مانند ایکس و گاما، این نوع پرتوها چنانچه از هوا بگذرند قادرند مولکول‌های هوا را تبدیل به یون کنند و درصورت برخورد به بدن باندهای شیمیایی بافت‌ها و نسوج را می‌شکنند. پرتوهای غیریونیزان از همین جنس هستند فقط میزان انرژی‌شان بسیار کمتر است و قادر به یونیزاسیون نیستند.

مهم‌ترین منابع تابشگر پرتوها چه هستند؟

منابع طبیعی پرتوگیری بدن داخلی و خارجی هستند. اصلی‌ترین منابع طبیعی پرتوهای خارج از بدن، ابتدا زمین و سپس خورشید و کیهان است. خانواده اورانیوم که زنجیره عناصر رادیواکتیو را تشکیل می‌دهند پرتوهای زمینی هستند. گاز رادون222 که یکی از عناصر این زنجیره است دومین عامل سرطان ریه بعد از سیگار محسوب می‌شود. (حدود 50تا 55درصد از پرتوگیری بدن از منابع طبیعی از این عنصر ناشی می‌شود). خورشید حجم بسیار زیادی از انرژی مانند ماورای بنفش را می‌تاباند. مواد غذایی و آب، منابع طبیعی دیگر داخل بدنی هستند که دارای مواد پرتوزا و در داخل بدن تابش دارند. تابش اشعه ماورای بنفش خورشید عامل سرطان پوست است که در آقایان نخستین سرطان شایع و در خانم‌ها دومین سرطان است همچنین پیر پوستی‌های زودرس در کشور زودرس که تبعات روانی، اجتماعی و اقتصادی دارد. همچنین 70درصد علت شیوع کاتاراکت یا آب‌مروارید تابش اشعه ماورای بنفش است که متأسفانه ما روی مدار آب‌مروارید قرار داریم چون برنامه‌ریزی درستی در این زمینه نداشته‌ایم.

پرتوهای ساتع شده از مصنوعات بشر از کجا ناشی می‌شود؟

در ابتدا اشاره شد که حدود 15تا 20درصد پرتوگیری از منابع مصنوعی و ساخت انسان صورت می‌گیرد، اصولا هر وسیله یا ابزار و تاسیساتی که با برق کار می‌کند دارای تابش است. هرجا الکترون در حرکت است دو میدان الکتریکی و مغناطیسی به‌وجود می‌آورد بنابراین هر وسیله برقی دارای انرژی است انرژی‌های الکترومغناطیس قابل دیدن و حس کردن نیستند ولی اطراف تمام وسایل برقی وجود دارند و چنانچه ما در این میدان‌ها قرار بگیریم(مانند قرار گرفتن در معرض آتش) بسته به‌شدت، قدرت (که در وسایل مختلف متفاوت است)و مدت زمان قرار گرفتن در این میدان‌ها، بدن پرتو‌گیری می‌کند. البته بدن توانایی این را دارد که تا حدی پرتوهای گرفته شده را تعدیل و زایل کند ولی زمانی که میزان پرتوگیری زیاد باشد می‌تواند به بدن آسیب برساند. بنابراین هرچه میزان انرژی این وسایل که بسته به میزان ولتاژ و آمپراژ آنها دارد بیشتر باشد میزان آسیب‌رسانی آنها بیشتر است. به همین دلیل گفته می‌شود پست‌ها و دکل‌ها و تجهیزات فشارقوی پرخطر هستند چون با ولتاژ بالایی کار می‌کنند. بنابراین قرار گرفتن در میدان هروسیله برقی از یک سشوار گرفته تا دکل‌های برق، خطوط فشارقوی، تاسیسات و تجهیزات انتقال برق می‌تواند برای بدن خطر ساز باشد.

درباره خطوط، تجهیزات و پست‌ها و دکل‌های فشار قوی توضیح دهید.

در دنیا بحثی وجود دارد به نام EMF یا بهداشت میدان‌های الکترومغناطیسی که به این مسئله می‌پردازد. قوی‌ترین این میدان‌ها به خطوط فشارقوی مربوط می‌شود. به همین دلیل برای این تاسیسات و تجهیزات (پست‌ها و دکل‌های فشار قوی) قوانین خاص، و حدود لازم تحت عنوان فاصله‌ها و حریم‌های بهداشتی تعریف شده که ضرورت دارد کسی از این فاصله‌ها به این تاسیسات نزدیک‌تر نشود. دونوع حریم درجه یک و دو داریم ولی حداقل حریم سه متر فاصله از این تجهیزات است.

چگونه پرتوگیری توسط بدن را کاهش دهیم؟

برای تشعشعات و پرتوها در کاربری‌های مختلف پزشکی، صنعتی و... سه اصل زمان، فاصله و حفاظ برای محافظت در برابر پرتوگیری داریم. هم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و هم سازمان بهداشت جهانی بر این اصل تأکید دارند که ماهیت اصلی پرتوها و تأثیر مخرب و آسیب‌های احتمالی آنها بر بدن هنوز کامل شناخته نشده است. به همین دلیل به مردم توصیه می‌کنند تا جایی که امکان دارد احتیاط کنند و خود را در معرض پرتو قرار ندهند حتی استاندارد‌های وضع شده را هم معیار خود قرار ندهند چون اینها یک معیار قانونی هستند و به این مفهوم نیستند که تا این حد خود را در معرض قراردهند به‌عبارت دیگر تا جایی که می‌توانند از پرتوها دوری کنند و پرتوگیری خود را به حداقل برسانند که به آن آلارا می‌گویند. برای این منظور باید سه اصل اشاره شده را رعایت کنیم. از وسایل برقی بهینه استفاده کنیم. فاصله با آنها را رعایت کنیم و از حفاظ بهره بگیریم. مثلا حفاظ مناسب برای اتاق‌های عکسبرداری با اشعه ایکس، سرب و حفاظ مناسب برای‌ ام.آر.‌ای مس است، ما برای سایر انرژی‌ها هم می‌توانیم به همین صورت حفاظ ایجاد کنیم. ما حساسیت بیش از حد به امواج هم داریم که بسیاری از مبتلایان از آن بی‌خبرند. مسئله حفاظ در برابر پرتوها به حدی است که در بعضی کشورهای توسعه‌یافته برای خانم‌های باردار لباس‌های مخصوص و برای اتاق‌های آنها پرده‌های محافظ در برابر اشعه درست می‌کنند.

چگونه از حریم پست‌ها و تجهیزات فشارقوی آگاهی یابیم؟
کمترین حریم یا فاصله‌ای که از خطوط، پست و تاسیسات فشارقوی باید داشته باشیم سه متر است. اما بسته به ولتاژ مورد استفاده در آنها این فاصله بیشتر می‌شود. اما مردم اطلاع کافی از این حریم‌ها ندارند. مترو نیز دارای خط فشار قوی است که در ایستگاه‌های آن قابل دیدن است که تا یک فاصله‌ای میدان الکترومغناطیسی ایجاد می‌کند که حریمی برای آن مشخص نشده است. اگر میزان ولتاژ مشخص باشد تا حدودی حداقل فاصله را می‌توان سنجید ولی مهم‌تر از آن استفاده از سیستم‌های سنجش است که باید در کشور فعال شود. این انرژی‌ها قابل دیدن نیستند از نظر علمی گفته می‌شود اگر میزانی از پرتو به بدن بتابد که به حد مرگ برسد بدن به اندازه خوردن یک فنجان قهوه گرم می‌شود یعنی عملا ما چیزی را حس نمی‌کنیم. باید از آشکارساز‌ها و ابزار‌های سنجش پرتو در این زمینه استفاده کرد. همچنین باید اطلاع‌رسانی شود و دل‌نگرانی‌های مردم از سوی سازمان‌های مربوطه با رعایت قانون رفع شود. یکی از آلوده‌ترین مکان‌ها از نظر میزان پرتو، آشپزخانه است و مردم می‌بایست مبحث سنجش میزان این انرژی‌ها را جزئی از هزینه ضروری زندگی قرار دهند. خانه بعضی شهروندان به‌ویژه در شهرهای بزرگ نزدیک و حتی چسبیده به پست انتقال یا توزیع برق و دکل‌های فشار قوی است که حتی با رعایت حریم هم باید نکاتی را درنظر بگیرند چون به‌طور مداوم در معرض پرتوگیری قراردارند. بایستی این حریم دقیقا مشخص شود و مردم اطلاع کافی از این حریم‌ها داشته باشند.

مخاطرات و آسیب‌های بهداشتی این میدان‌های مغناطیسی ناشی از تجهیزات فشار قوی چیست؟

استرس، فشارهای عصبی، سردرد، کابوس‌های شبانه و در نهایت سرطان خون می‌تواند در اثر قرار گرفتن در این میدان‌ها گریبانگیر مردم شود.

فاصله‌ای که از این تجهیزات باید رعایت کرد چقدر است؟

حریم‌ها برای خطوط فشار قوی از سه متر برای 20کیلو ولت و تا 50متر برای 400کیلوولت در قانون درنظر گرفته شده و در آن مشخص شده که چه تاسیساتی اعم از ساختمانی، مسکونی، کشاورزی و حتی حفر چاه در اطراف آنها می‌توان ساخت و از آن بهره گرفت.

آیا قوانین مربوط به تجهیزات فشارقوی از سوی مسئولان مربوطه رعایت می‌شود و آیا مردم از این حریم‌ها اطلاع کافی دارند؟

هر پست یا تجهیزات فشار قوی یا اتاقک‌های توزیع برق دارای ولتاژ بالای خاصی هستند بنابراین باید حریم آنها محاسبه و برای آگاهی مردم روی پست‌ها نشان داده شود. متأسفانه هشدار روی این اتاقک‌ها خطر برق‌گرفتگی داده شده است ولی اطلاع‌رسانی برای فاصله حریم و ممانعت از قرار گرفتن در میدان‌های مغناطیسی آنها نمی‌شود. در شهرهای کوچک که دارای بافت ساده‌ای هستند این حریم‌ها بیشتر رعایت می‌شود درحالی‌که در شهرهای بزرگی همچون تهران با بافت پیچیده شهری و مسکونی قوانین مربوط به حریم‌ها به کرات زیر پا گذاشته می‌شود و حتی داخل حریم‌ها ساختمان‌سازی‌ می‌شود و زمین‌های اطراف آنها به فروش می‌رسد چون خیلی از افراد اطلاعی از عوارض قرارگرفتن در این میدان‌ها را نمی‌دانند. نزدیکی و قرارگرفتن مداوم در این میدان‌ها می‌تواند موجب خستگی، بی‌خوابی، افزایش استرس و حتی سرطان شود که نیازمند اطلاع‌رسانی دقیق از سوی وزارت نیرو و بهداشت برای خطرات ناشی از میدان‌های مغناطیسی حاصل از خطوط، پست‌ها و دکل‌های فشار قوی است.

منبع:کابل افشان ، سیم افشان ، سیم ارت ، قیمت کابل برق ، کابل برق ، سیم و کابل ، کابل و برق سیمکو

آشنایی با انواع سیم و کابل ها، ساختمان و کاربرد آن ها:

آشنایی با انواع سیم و کابل ها، ساختمان و کاربرد آن ها:

سیم یک هادی الکتریسیته است که برای انتقال جریان الکتریکی از محلی به محل دیگر و ارتباط بین دستگاه های مختلف میباشد و به سه دسته سیم مفتولی یا سیم تک لا، سیم نیمه افشار و سیم افشان تقسیم میشود.

 1.       سیم های مفتولی: سیم مفتولی به صورت یک سیم مسی یک رشته میباشد که به سیم خشک نیز معروف بوده و جهت فرم کاری داخل تابلو های برق کاربرد دارد. هادی این نوع سیم ها از مس استاندارد شده با پوششی از مادره پی .وی.سی است ولتاز نامی سیم ، 750/450 ولت است و برای جریان های مختلف ، با سطح مقطع عای 1.5 تا 240 میلی متر مربع ساخته میشود.

2.       سیم های نیمه افشان:ساختمان این سیم مشابه یسم های مفتولی است ولتاژ نامی این سیم 750/450ولت است و زمینه های کاربرد روی آن مشابه سیم های مفتولی است. فقط درمواردی که نیاز به انعطاف بیشتر نسبت به سیم های مفتولی است، از این سیم استفاده میشود.

3.       سیم های افشان:سیم های افشان از تعداد زیادی رشته های نازک مسی تشکیل شده اند که به سیم نرم معروفند و در سیم کشی ساختمان کاربرد داند. ساختمان این نوع سیم مانند سیم های مفتولی و نیمه افشان است ولتاژ نامی آن 500/300با ولت است. قابلیت انعطاف این سیم نسبت به سیم های نیمه افشان بیشتر است.

ساختمان سیم ها: سیم ها از دو قسمت هادی و عایق تشکیل شده اند هادی سیم ها عموما مسی یا آلومینیومی است ولی  از مس به دلیل داشتن حجم کم و هدایت بهتر( نسبت به دیگر فلزات) بیشتر استفاده میشود. عایث سیم ها از موادی پلاستیکی است که آن را به صورت لایه ای روی هادی روکش میکنند

نکته: واحد اندازه گیری سیم بر حسب میلی متر مربع میباشد.

نکته:اندازه سیم های لاکی که در سیم پیچی موتور ها کاربرد دارند برحسب میلی متر مربع میباشد.

انواع سیم ها:

معمولا جنس هادی ها و عایق و نوع کاربرد کابل ها و سیم ها را به حروف مشخصی که درروی روکش خرجی آن ها نوشته میشوند نشان میدهند به طوری که هر حرف معنی خاص خود را دارد. در جدول زیر جهت اطلاع تعدادی از این حروف آمده است.

موارد مصرف	حروف مشخصه
سیم تک لا با روکش پلاستیک برای سیم کشی ساختمان	NYA
سیم افشان با روکش پلاستیک برای سیم کشی ساختمان	NYAF
سیم مخصوص با روکش پلاستیک برای سیم کشی ساختمان	NSYA
سیم مقاوم در مقابل رطوبت	NYM
سیم با روکش پلاستیک مخصوص برای روشنایی و لوازم خانگی	NYZ
سیم برای مصرف لوستر و چراغ ها	NYFA
سیم دو رشته ای برای مصرف روشنایی(دولا)	NYFAZ
سیم مکالمه و خبری	Y
سیم کواکسیال	T

در جدول هر یک از حروف مفهوم به خصوصی داند مثلا N علامت سیم مسی است که طیق استندارد VDE آلمان ساخته شده باشد. Y به معنی عایق پروتو دور (P.V.C) هر رشته است. S و Z علامت سیم های مخصوص ، F علامت سیم های نرم ، A  برای سیم کشی داخل لوله ها و  M به مفهوم سیم های مقاوم در مقابل رطوبت است. در ادامه چند نوع از سیم ها که در سیم کشی مورد استفاده ی بیشتری دارند به همراه موارد استفاده و جداول مشخصات آن ها ، معرفی میشوند.

 1.       سیم (NYA) :

مورد مصرف : نصب بدون حرکت در محل های خشک و در داخل لوله ی پی وی سی و فولادی.

تذکر : استفاده ی این نوع سیم در زیر گچ مجاز نیست.

ساختمان: سیم مسی نرم با روکش پلاستیک به رنگ های سبز، زرد ، سیاه، آبی و قهوه ای است.

استفاده و جداول مشخصات آن ها ، معرفی میشوند.

 2.       سیم (NYAF) :

مورد مصرف : نصب بدون حرکت در محل های خشک و در داخل لوله ی پی وی سی یا فولاد.

تذکر : استفاده ی این نوع سیم در زیر گچ مجاز نیست.

ساختمان: رشته های نازک سیم مسی به هم تایبده شده یا روکش پلاستیک به رنگ های سبز، زرد ، سیاه، آبی و قهوه ای است.

3.       سیم (NYM) :

مورد مصرف: نصب ثابت در محل های خشک یا مرطوب یا زیر گچ بدون لوله یا روی مقره ( مثلا کولر)

ساختمان: سیم های مسی یک لایه با عایق پی وی سی ، که چند نمونه ی آن با هم در یک کلاف روکش پی وی سی شده است. رنگ کلاف سیاه یا خاکستری یا سفید و رنگ روکش سیم های داخل سیاه ، قهوه ای و آبی است.

4.       سیم (NYFA) :

مورد مصرف: نصب ثابت در داخل لوله ی پی وی سی و فولادی ( برای اشیای  قابل حمل استفاده نمیشود).

ساختمان: سیم های نازک مسی به هم تابیده با مواد پی وی سی عایق شده است و به رنگ های سبز و زرد ، سیاه، آبی، قهوه ای ،زرد ، سبز، بنفش و سفید وجود دارد.

5.       سیم (NYAFZ) :

مورد مصرف: نصب ثابت برای مصرف روشنایی(برای وسایل قابل حمل مجاز نیست).

ساختمان: سیم های نازک مسی پس از این که به هم تابیده شد، به طور موازی با هم عایق بندی میشوند این سیم به رنگ های سیاه، سفید و قهوه ای است.

6.       سیم (Y) :

مورد مصرف: نصب ثابت در داخل لوله ی پی وی سی و فولادی برای مصرف زنگ اخبار، تلفن و سایر دستگاه های علامت دهنده.

ساختمان: سیم هاروکش شده با مواد پی وی سی و دو یا سه و یا چهار رشته ی به هم تابیده و تک رشته اغلب تک رشته ها در رنگ های استاندارد و در کلاف های صدمتری در بازار موجود است.

7.       کابل کواکسیال:

 مورد مصرف: برای سیم های آنتن تلوزیون و رابط دستگاه های صوتی و تصویری.

ساختمان: یک کابل دو سیمه است که از یک رشته سیم داخلی(در مرکز کابل) یا عایق مخصوص (معمولا پی وی سی) و یک سیم خارجی (بافته شده برروی عایق سیم مرکزی) درست شده است. بدین ترتیب سیم داخل در مقابل پارازیت های خارجی محافظت میشود.

سیم داخلی به عنوان سیم اصلی و سیم خارجی معمولا به بدنه ی دستگاه مورد نظر وصل میشود.

تعریف کابل:

اصولا هر نوع هادی ، که بتواند جریان برق را از داخل خود عبور دهد و توسط موادی از محیط اطراف خود عایق شده باشد به طوری که ولتاژ روی سطح عایق نسبت به زمین برابر صفر و درروی سطح سیم نسبت به زمین دارای ولتاژ فازی باشد، ((کابل)) نامیده میشود.

ساختمان کابل ها:

ساختمان و اجزای تشکیل دهنده ی کابل های مخابراتی کاملا با کابل های مورد استفاده در صنعت برق فشار قوی و فشار ضعیف تفاوت داند اما به طور کلی کابل ها همواره از دو قسمت اصلی هادی و عایق تشکیل شده اند. تفاوت کابل ها ناشی از کاربرد آن هاست یعنی نوع کارشان موجب میشود که جنس، شکل، سطح مقطع و تعداد هادی ها و عایق ها با یکدیگر تفاوت داشته باشند این تفاوت ها موجب تقسیم بندی کابل ها میگردد.

هادی کابل ها:

هادی از سیم مسی تقریبا خالص و دارای انعطار قابل قبول و یا از آلومنیوم و یا آلیاژ های مخصوص ساخته میشود. سطح مقطع هادی ها ، با توجه به مقدار جریان عبوری و نوع کاربرد در اندازه های گوناگون و شکل های متفاوتی درست میشوند. هادی های کابل را از دیدگاه های مختلف میتوان تقسیم بندی نمود در این جا کابل ها را از نظر سطح مقطع هادی، تعداد رشته و هم چنین از نظر کاربرد به صورت زیر مورد بررسی قرار میدهیم.

1.       هادی ها از نظر تعداد رشته به دو شکل تک رشته (مفتولی) و چند رشته (افشان) وجود دارند.

(برای مشخص کردن هادی های تک رشته از حرف اختصاری (e) و کابل های چند رشته از حرف اختصاری (m) استفاده میشود

2.       هادی ها از نظر شکل سطح مقطع نیز به دو شکل گرد و مثلثی (سکتور) وجود دارند.برای مشخص کردن هادی های گرد از حرف اختصاری (r) و کابل های مثلثی از حرف اختصاری (s) استفاده میشود.

3.       کابل ها را از نظر کاربرد به دو دسته ی کابل های مسلح که برای تحمل ضربه ها، فشار ، نفوذ رطوبت و سایر عوامل دارای محافظ اند و دیگر کابل های غیر مسلح که فاقد محافظ اند تقسیم میکنند.

عایق کابل ها:

با توجه به اینکه کابل ها در زیر زمین و یا روی تجیزات فلزی نصب میشوند نباید هیچگونه اتصال الکتریکی بین هادی و زمین برقرار گردد به عبارت دیگر، باید ولتاژ روی بدنه ی عایق نسبت به زمین صفر باشد، برای عایق کردن کابل های الکتریکی ، بسته به نوع مصرف ولتژ روی هادی کابل، از مواد مختلفی به عنوان عایق استفاده میشود که مهمترین آن ها به شرح زیراند:

·         کاغذ های آغشته به روغن مخصوص.

·         مواد پلاستیکی.

·         مواد عایق از جنس پلی اتیلن، که به نام XLPE معروف است.

·         برای جلوگیری از اشتباه و در جهت تشخیص سیم های کابل از یکدیگر هایق سیم های هادی را در رنگ های مختلف انتخاب میکنند. در جدول زیر رنگ بندی و عایق سیم ها بر اساس استاندارد 0271 VDE آلمان و 607 موسسه استاندارد  تحقیقات صنعتی ایران(ISIRI 607) نشان داده شده است.

تعداد سیم های کابل	رنگ سیم های کابل بدون سیم محافظ (ارت)	رنگ سیم های کابل با سیم محافظ (ارت)
1 سیمه	سیاه	-
2 سیمه	سیاه-آبی	-
3 سیمه	سیاه-آبی-قهوه ای	سبز و زرد-آبی-قهوه ای
4 سیمه	سیاه-آبی-قهوه ای-سیاه	سبز و زرد-آبی-قهوه ای-سیاه
5 سیمه	سیاه-بی-قهوه ای-سیاه-سیاه	سبز و زرد-آبی-قهوه ای-سیاه-سیاه
6 سیمه و بالاتر	تمام سیم ها سیاه و روی همه ی آن ها شماره زده میشود	سبز و زرد-بقیه سیم ها سیاه و روی همه ی آن ها شماره زده میشود

منبع:کابل افشان ، سیم افشان ، سیم ارت ، قیمت کابل برق ، کابل برق ، سیم و کابل ، کابل و برق سیمکو